Buruko hura nork egin zion jakin nahi zuen satortxoa

Ilustrazioak: Wolf Erlbruch

Itzulpena: Koldo Izagirre

2006ko ANDERSEN SARIA - (Ilustratzailea)


IRAKURKETAREN PLAN NAZIONALA (PNL Portugal)

Egun batean,
satortxoak burua azaldu zuenean
lur meta baten erdian
egunaren argitzea ikusteko,
burukoa gertatu zitzaion.
(Biribila eta marroi zen,
txorizo baten antza zuen
baina okerrena hauxe zen:
buruan erori zitzaiola!)

Honela hasten da sator temati honen istorioa; buruan hura nork egin zion jakin nahian ibiliko den sator burugogorra. Eta ibilbide horretan aurkitzen dituen animalia ezberdinei galdetuko die ea beraiek izan diren hura egin diotenak… harik eta gai horretan adituak diren eulien informazio zehatza jaso arte eta orduan mendekua hartu.



Horixe gainetik ipuin honen argumentua, baina hitzak baino adierazkorragoak dira irudiak kasu honetan. Satorraren haserrea eta harridura (animalia ezberdinek “Nik honela egiten dut” esan eta egin ondoren izandako harridura) ederki islatzen baitira orri guztietan; haserrea galdetzean, harridura erantzunean. Baina horrez gain ipuin honen hogei orrietan ez da behin ere aipatzen gorozkia, gorotza, kaka hitz gakoa; hots “buruko hura”.



Ipuinean egitura bera errepikatzen da behin eta berriro, eta arestian aipatu bezala bi zatitan banatzen da: alde batetik satorraren galdera, “Zu al zara buruko hau egin didana?” esaldia komentario batekin batera (“galdetu zion ahuntzari, bere ametsetatik irtenaraziz”, “galdetu zion larrean bazkatzen zen behorrari”, “galdetu zion hausnarrean ari zen behiari”, eta abar; eta beste aldetik animaliaren erantzuna: “Ni? Ez, zergatik? Nik honela egiten dut” esaldia komentario batekin batera. Eta berriz esaten diren esaldi horiek errepikapen edo erritmo zentzua ematen dioten bezala, komentarioetako ezberdintasunek aberastu eta bereiztu egiten dituzte animalia bakoitzaren ezaugarriak.



Irudietan ere, satorrarekin gertatzen den bezala; haserrea eta harridura, animaliekin ere jolas egiten dute egileek; ahuntza erdi lo daukagu, begia hausnarrean, txerria patxadan, erbia harritua… eta ondoren animalien frogak beraiek ez direla izan erakusteko; mota, neurri, estilo eta ugaritasun ezberdinetako kakak agertzen dira satorraren harridurarako.



Ipuina, beraz, oso egitura sinplea duen kontakizuna dugu, guztiz egokia kontatzeko eta irudien bidez jarraitzeko (are gehiago, irudien bidez jarraitu beharreko kontaketa dela esango genuke); egokia haur txikientzat, azken finean umorea da nagusi kaka, gorotz eta gorozkien kontu honetan.

Komentario honetan, jakina, ezin dugu ahaztu argitaletxe berri bat plazaratu dela euskal letretan liburu honen bidez: Galiziako Kalandraka argitaletxea, hain zuzen. Haur txikientzako irudi liburuetan espezializatu den argitaletxe honek apostu sendoa egin du kalitatezko liburuekin. Esku artean dugun hau, Koldo Izagirrek euskaratua, horren adibide garbia da.

Xabier Etxaniz Erle, Behinola 2. zenbakia 2000ko apirila