Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak

«IZKIRIATURIK…»Joseba Sarrionandiak burututako bilduma honetan barneratzen den irakurleak lagun baten hurbiltasuna sentituko du lehen orrialdeetatik, norbait ari zaiola poemei buruz solasean, poemak poliki-poliki irakurtzen eta, aldian behin, antzinako maisu sosegatu haien tankeran, azalpenak emanez: zer diren khardja edo jarcha direlakoak, zer bizimodu izan zuen Omar Kheyyan-ek, zenbat hizkuntza erabili zituen Jean Arp artistak. Aparta da, beraz, liburu hau, eguneroko bizitzaren zarata eta ezinegonetik urruntzeko, eta erdiesteko, aldi berean, Inon Ez Dagoen Leku hori, munduko hizketaldi eder guztien erresuma amestua. Ez da zalantzarik: ondo egongo da erresuma horretan irakurlea Joseba Sarrionandiaren konpainian; are eta hobeto, zoragarri, jainkoek hots handiko ekaitz bat ekartzen badiote etxeko teilatura, eta ez badiote, eman dezagun, lore usaineko tea edo Cognac-eko soroetan sortutako edaria ukatzen.

Bildumak sentitzeko eta pentsatzeko bi era nabarmentzen ditu. Hor daude, alde batetik, Joseba Sarrionandiak berak sinatutako testuen kide-kideak, bere familiakoak diren idazleen poemak. Jende zintzo eta bihoztunaren patua kontatzen da horietan, noraino sufritu zuten, noraino jokatu zuten bere zorigaitzean duin, eta, oro har, adierazpen ezkorrak dira, lirikarentzako garai txarretan idazten ohi direnen tonukoak, den-denak ere ederrak –ezinbestean eder, esan behar da, zeren gure existentziako inguru bakartietan ernetakoak baitira; nola erne baitzen Tristia deserrian, edo Gilgamesen kexua lagunaren heriotzako orduan–. Bestetik, Joseba Sarrionandiarenak ematen ez duten testuak daude bilduman, edo, hobeto esan, haren ohizko idazle jardunarekin edota leiendarekin bat ez datozenak. Poema umoretsuak dira bigarren era honetako batzuk; gehienak, berriz, sexuaren eta maitasunaren kantu eta gorazarre.

Bitasuna, ordea, ez da zinezkoa. Bakarra da Joseba Sarrionandia. Bakarra da, halaber, eta zoragarria, poemei heltzeko bere modu hori, bere hizkera hori, hain soila eta zehatza –koloretxorik ez, ezta pintura bizirik ere; ondo zorroztutako arkatzaren marra, horren ordez–. Bakarra da, azkenez, itxura guztien gainetik, liburuaren gaia eta, hala nahi bada, mezua: «Askatasuna da handiena –dio liburuak behin eta berriro, tearen lurruna edo koñakaren berotasuna bezala hedatzen den xuxurlan–. Ez ezazu zure askatasuna urri dezakeen erakunderik, araurik, jokaerarik, sentimendurik onartu. Eta, beti zugan pentsatu gabe, borroka zaitez zure jendea azpiratu nahi dutenen aurka, nahiz borroka hori galbidea izan».
Bada irakurle mota bat liburuen atsegin txikiak maite dituena eta, testuek eragindako ebokazio zein gogoeta nagusiak gutxietsi gabe, xehetasun eta izpi bila ibiltzen dena. Alde horretatik ere liburu aparta da Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak hau. Irakurleak, kasu, aurreko argitalpenak eta oraingo hau aldera ditzake, eta aztertu poema beraren iraganeko eta oraingo bertsioak, zergatik jartzen zuen hasiera batean, Bobby Sands-en poema bat berpizterakoan, «… baina ingurua begiratuz gero tortura eta hipokresia aurkitzen dut», eta orain, berriz, «… baina inguruari begiratuz gero ugaltzen aurkituko duzu tortura eta hipokresia». Baldin bada holako irakurlerik gure artean, makina bat ordu eder pasatzeko dago. Eros dezala te gehiago, koñak gehiago; eska diezaiela jainkoei Inon ez Dagoen Leku horretan irakurtzen egoteko denbora aski.

Azken hitza eta azken laudorioa: Joseba Sarrionandia poeta handia da sortzeko unean; irakurle eta itzultzaile lanetan, ez da txikiagoa.

Bernardo Atxaga, 2006