Karmele Igartua gizakiaz eta denboraz mintzo da Denbora enaren hegaletan bigarren olerki liburuan
Berrogeita hamar urterekin idatzi du bigarren poesia liburua, eta aurrenekoa iaz argitaratu zuen. Poesia irakurketa luzeen ondoren, eta Bergarako Idazle Eskolatik pasatuta, Denbora enaren hegaletan (Pamiela) kaleratu du Karmele Igartuak (Aretxabaleta, 1959), eta, Pamielako Jose Angel Irigarairen iritziko, nabaritzen zaio eskarmentu hori. «Poesia heldua da.Nabarmentzekoa da sentsibilitatea, eta esan ezinak adierazteko gaitasuna, bai nola garatzen duen, eta bai nola gauzatzen duen poetikoki. Ezer ez da kasualitatea liburuan».
Tere Irastorza olerkariak ere irakurri du, eta olerkari gazteen lanen alboan, idazle helduena aldarrikatu du. «Euskal literaturan olerkaritza trebatzeko genero bat dela dirudi, baina gazteenarekin alderatuta, Karmele Igartuak, edo Xabier Letek, beste idazkera bat dute. Ez bakarrik hizkuntzagatik, beste mundu bat dute, sentimenduak adierazteko beste ahal bat». Irastorzaren iritziko, denbora ur-jauzi bat bezalakoa den metafora du «sustraian» liburuak, eta irudien indarra nabarmendu du.
Igartua ez da enarak erabili dituen Aretxabaletako lehen idazlea, aurretik Juan Arana Loramendi-k ere enarak idazpide hartu baitzituen, eta, autorearen ustez, baliteke bien artean loturaren bat izatea. «Baliteke, poesiarekin izan nuen lehen harremana Loramendiren Enada beltza-rekin izan baitzen. Gero etorri ziren beste euskal idazleen irakurketak eta atzerrikoak. Ez dut uste alferrik agertzen denik enara beltzaren sinbolo hori».
Sinbolismoak eta metaforak karga handia dute poesietan: enarak, olatuak, izarrak, agurrak... «Nire izaeraren adierazgarri dira», dio Igartuak, «nik abstrakzio hori hala ikusi beharra daukat». Sinbolo horiek dira olerki gehienen ardatza, eta horiek erabiliz azaleratzen ditu sentimendu eta hausnarketak. «Liburuaren gaia gizakia da, eta denbora. Gizakia denboraren gorpuzte bat da, eta enara, gizakia bezala, beste bat. Enararen figura oso presente daukat, baita olatuarena ere. Bizitza oso bat ondo laburbil dezakete, bai hegaldi bakoitzak, bai olatu bakoitzak, etengabe datorrena, bata besteari gain hartuta». Heriotza ere ageri da olerkietan, eta antzera azaldu du trataera. «Paradoxa modura agertzen da, heriotza, azken finean, bizitza delako. Bizitzari bizitza gailendu zaio, baina bizitza da, datorrena, beste bizitza bat sortzen».
Denborari buruz mintzatzean, berriz, Igartuak bere egiten du Irastorzaren ur-jauziaren metafora, eta filosofiara hurreratzen da -lehen atalaren titulua Denbora jauziak da-. «Bizitza jauziak dira, denbora ezin da harrapatu, ez da bihar edo atzo, ni naiz denbora guztia, ez dago besterik... Denbora hori pertsonifikatu nahi nuen. Filosofiaren eta zientziaren ardatza da, eta mundua denbora existitzen den unetik existitzen da. Nire ustez, poesia ez da filosofia, baina hau sujerentzia bat da».
Milimetroak
Igartuaren lanean olerkiaren irudi fisikoak ere garrantzia du, «forman sakonera ikusten dut, ez da bakarrik politagoa edo zatarragoa izan dadin». Estetikak garrantzia badu, dioenez edertasuna bilatzea pertsonaren ideal bat delako, baina olerkien forma berezien muina irakurtzeko modu desberdinak iradokitzea eta azpiko mezuak azaleratzea da, elipsiak, hutsuneak, gidoia eta paragrafoak erabiliz. «Edizioa ateratzeko garaian hori zaindu dut, zergatik hitz hori bi milimetro harantzago jarri, zergatik lerro horretan... Bada nik horrela irakurtzen dudalako, olerki baten barruan beste bat egon daiteke, parentesi bat. Poema bat irakurtzeko bi, hiru edo lau modu egon daitezke».
Bere bizipenetan oinarritu du Igartuak azken poema liburua
Pamielak argitaratu du poeta atxabaltarraren bigarren lana
j.g.a. - Donostia
Oso ezaguna ez bada ere, "poetika garatua duen idazlea" da Karmele Igartua (Aretxabaleta, 1959). Hala uste du behintzat Jose Angel Irigaray Pamiela argitaletxeko editoreak. Igartuak iaz argitaratu zuen Hitzak orbainetan liburua, Felipe Arrese Beitia olerki saria irabazi ondoren, eta aurtengo udan hainbat itzulpen kaleratu ditu. Oraingoan, berriz, Denbora enaren hegaletan (Pamiela) poesia liburua aurkeztu berri du.
Egileak berak atzo onartu zuenez, "liburuaren gaia gizakia da eta horren pertsonifikazioa, denbora". "Nolabait, denbora aitzakia da, eta enara eta gizakia gorpuztea", adierazi zuen. Atxabaltarrak aitortu zuen Loramendiren Enara beltza izan zela poesiarekin eduki zuen lehen kontaktua. "Zortzi urte nituela, poesia hura deklamatu nuen Aretxabaletan. Gero besteak etorri ziren: Bécker, euskal poetak eta atzerrikoak. Figura hori ez da alperrik azaltzen liburuan. Enara zein olatua oso presente eduki ditut txikitako bizipenengatik. Hegaldiek eta olatuek bizitza oso bat laburbiltzen dute", azpimarratu zuen sinbolismoaz baliatzen den idazlea.
Heriotza ere presente dago testuetan, "denborarekin lotuta" eta "paradoxa moduan". "Heriotza bizitza delako. Guk heriotza deitzen diogu baina bizitza da geroago datorrena, beste bizitzaren gainean beste bizi-tza sortzen", aipatu zuen. Barruko pentsamenduak eta bizipenak islatu ditu poemetan, eta aurreko liburuan zeuden "zer eta nola" galdera-eran-tzunak ere agertzen dira. Gainera, "forma bereziak" agertzen dira poemetan, bakoitzak "irakurketa ezberdinak egiteko" aukera ematen baitu. Oraingoan enara izan da protagonista, baina litekeena da "hurrengo liburua olatuz beteta etortzea".
osotasuna Irigarayk nabarmendu zuenez, Denbora enaren hegaletan Igartuaren poetikan "mugarria" da, "sentsibilitate oso berezia, ia hauskorra", lan horretan oso "heldua" dela erakutsi duelako. Tere Irastorza idazleak liburuaren "osotasuna" azpimarratu zuen. "Askotan ez dakizu enarak datozen edo badoazen. Joan-etorriko bidaia proposatu du Karmelek "irakurterraza" eta aldi berean "konplexua" den bilduman.
