Mina edo libertatea!

1817an, orain dela 200 urte, armada kolonial espainiarraren fusil-desarra trinko batek hil zuen Xabier Mina gaztea Mexikon. 1823an Mexikoko Kongresu Nazionalak gorengo mailako heroi izendatu zuen. Bizitza laburra baina oparoa. Minarena: 1789an Otaon jaioa, euskalduna; Nafarroan Napoleonen kontra borrokatu zen gerrillari buru, preso erori arte 1810ean; Frantziako espetxeetatik irtendakoan, 1814an, Fernando VII.aren kontra altxatu zen Iruña askatu nahian; Frantzian berriro espetxeratu eta ihesi ibili ondoren, Ingalaterrara joan zen 1815ean; han Penintsulako eta Ingalaterrako liberal batzuek (Holand, Russell, Blanco White, Florez Estrada) eta Ameriketako abertzaleek (Scott jeneral angloamerikarra, Fagoaga anaiak, Servando Mier) lagunduta, Mexikorantzko espedixzio baten buru bilakatu zen, independentziaren aldeko insurjenteen matxinada sustatzearren; 1816an Ingalaterratik Ameriketara abiatuta, Virginian, Haitin eta Galvestonen 300 ofizialeko gudaroste bat atondu zuen Bolivar askatzailearen, Aury komodoroaren eta Petion Haitiko presidentearen laguntzarekin; azkenik, División Auxiliar de la República Mexicana gudarostearen jeneral izendaturik, Veracruzetik hurbileko hondartzetan lehorteratu zen, eta Mexikoren errepublikaren eta independentziaren alde gerra egin zien Espainiako errealistei zortzi hilabetez, 1817an 28 urte zituela, fusilatu zuten arte.

«Vuestros opresores calculan que para restablecer su bárbara dominación sobre vosotros y sobre vuestros hijos, es preciso esclavizar el todo… Por la causa de la libertad e independencia he empuñado las armas hasta ahora; solo en su defensa las tomaré de aquí en adelante […]. La patria no está circunscripta al lugar en el que hemos nacido, sino más propiamente, al que pone a cubierto nuestros derechos personales». «Salud y libertad», idazten zuen Xabierrek bere sinaduraren ondoan.

Klik egin argazkietan handiagoak ikusteko

Mina, el antimonárquico que intentó liberar Iruñea en 1814
Pello Guerra. naiz.eus (27 septiembre 2017)

Xabier Mina, askatasunaren sinboloa
Felix Ibargutxi. El Diario Vasco (2017ko urriak 3)

Nafar hazia Mexikon
Ainhoa Sarasola. Berria (2017ko urriak 4)

Xabier Minaren ibilbidea liburu baten batu dau Kepa Larreak
Bizkaie! (2017ko urriak 4)

El escritor arrigorriagarra Kepa Larrea resucita al 'Ché' navarro en dos libros recientemente editados
Kike Camba. Arrigaur aldizkaria, 206. zkia. (2017ko urria)

Xabier Mina gogoan
Deia-Ortzadar, 516. zenbakia (2017ko urriak 14)

Kepa Larrea: «Xabier Mina eta Simón Bolívar oso antzekoak ziren»
Nerea Alejos. Diario de Navarra (2017ko urriak 23)

Biba Mina! Kontuak eta kantuak
ikasbil.eus (2017ko urrian)

Kepa Larrea: "Xabier Minaz ahaztu eta Simon Bolivar goraipatu dugu euskaldunok"
Amaia Goikoetxea. Geuria aldizkaria (2017ko azaroak 2)

Saioen mugak eta beste
Aiora Sampedro. Berria (2017ko azaroak 19)

Xabier Mina. Amerika eta independentzia prozesuak - América y los procesos de independencia
Tomas Urzainqui eta Kepa Larrea - Hitzaldia EHU / UPV (2017ko azaroak 8)

Kepa Larrea: «XIX. mende hasieran, Bolivar bera baino arriskutsuagoa izan zen Xabier Mina Espainiako Gobernuarentzat»
Iraitz Urkulo. El Correo (2018ko azaroak 10)

Xabier Mina, orain 200 urte Mejikon fusilatu zuten nafar gazte euskalduna
Euskadi Irratia, Amarauna saioa (2018ko azaroak 11)