Ni ez naiz hemengoa

4. argitaraldia

«Del otro lado de la reja, está la realidad, de / este lado de la reja, también está
la realidad; la única irreal / es la reja; la libertad es real aunque no se sabe bien /
si pertenece al mundo de los vivos, al / mundo de los muertos, al mundo de las /
fantasías o al mundo de la vigilia, al de la explotación o de la producción. /

Los sueños, sueños son; los recuerdos, aquel / cuerpo, ese vaso de vino, el amor y /
las flaquezas del amor, por supuesto, forman / parte de la realidad; un disparo en /
la noche, en frente de estos hermanos, de estos hijos, aquellos / gritos irreales de dolor real de los torturados en / el angelus eterno y siniestro en una brigada de policía /
cualquiera / son parte de la memoria, no suponen necesariamente el presente pero / pertenecen a la realidad.»

Paco Urondo

Villa Devoto presondegian, apirilean izkiriatua, (Crisis, 2. 1973) Amodio hitzarmenetan aldarrikatzen denez, ezkontide bakoitzak bere burua ukatu behar luke espos-bizimoduaren fagoretan. Desmemoriaren erresuman faxistek beren iragana ahantzi nahi ukan zuten eta –trukean– kargudun berriek beren burua ukatzean geroa saldu zuten; beren asmoetarik ihesi «zanpaketa euskarri»aren eredua gotortu zuten.

Frankismoaren bestondoan erabakigabeko nahikari frango nahastekatzen ziren. Ez da harritzeko, bada, gurean, porrotaren sentikera zabaldu izana eta, hari iharduki nahiz, politikabide suerte guztiak, herritar armatuen ekintzak tartean. Duela mende laurden batto halako laupabost erakunde ari ziren Euskalherri beregain baten aldeko gatazkan. Taldekideen asmotan Sozialismo hitza ere aipatzen zen.

Gauzak horrela ez da espantuzko, egoera sotilagoa ga-ratzearekin batera, Diktadurapeko langile polizero eta zaindari berberek beren gobernamolde berriaren defentsan azpiratzea areagotu izana, ezta egin sarraskiak (Jurramendi, Gasteiz), bahiturak (Pertur eta Naparra, kasurako), torturak –kontagaitz– eta era guzietako zafraldiak.

Halako sarekada batean,1980ko akabailan, beste lagunekin batera –horien artean Jose Mari Sagardui Moja, oraindik preso–, Sarri atxilotu zuten.

Lehen urte latz haietan, Puerto de Santa Marian, lehenik, Herrera de la Mancha presondegi berrian, geroxeago, gose grebak metatu ziren, lehen buru-hiltzeak gertatu eta 1984. urtea, osorik abantzu, zigor ziegetan, bakarturik, eman zuten. Beranduago FIES (Ficheros Especiales) izenez legeztatu zuten euskal presoen larrumintzek aspaldi zekitena.

Hitz oroituak, gogoetak, eskarmentu, jipoi, lekukoen eritziak, izkirio debekatu eta isiltasunaren fruitu izan zen Ni ez naiz hemengoa liburu harrigarria; orduko leizaleok gertaldi bakan baten antzo ikusi genuena. Izenburua, iduriz, Paco Urondoren poema batetik hartua zuen; egilea, «Frente Montonero»en taldekoa, urte guti lehenago tiroz hila zen Argentinan.

Egunkari itxuraz moldatu liburu eder honek plazaratu beharrezko iduri luke egun, fede gutiagoz, begiak lausoturik, lanhopean gabiltzala. Izan ere, hogoitaka urteren buruan jakin baitakigu zorigaitzak eta jalgibideak, zaldi suber eta asunak leku beretsuetan hazi eta alhan direla. Desadorea eta etsipenaren predikariei aitzi, bestalde, Sarrik presente jasanezinaz egiten digu solas, orobat irlandar baladen gazteen lurraldeaz, Pierre Clastresek aipatu gaitzik gabeko lurra etorkizun.

Jose Maria Larrea