Neguan izan zen

Egunsentiaren esku izoztuak
liburuko poema hautatuen errezitaldia

Hamabost urte argitaratu gabe egon ondoren, 2008ko abenduan Egunsentiaren esku izoztuak poesia liburua plazaratu zuen Xabier Letek. Esan liteke bertan azaltzen direla, modu garatu eta orekatuagoan, agian, aurreko liburuetan nabarmentzen ziren gai, arrangura eta kezkak, estilo, taxukera, hiztegia…, hots, egilearen mundu metaforiko eta poetikoa. Aspaldi honetan bizi izanikako esperientziak gogoetatuz, iragan ederrarekiko miresmena, maitasunaren gauzaguneak, xamurtasuna, oinazea, heriotza eta berraurkikuntzaren ametsa elkarri lotu eta bilbatuz, ahots poetikoa lurralde sakon eta sentituagoetatik, zinezkoagoetatik, da mintzo, ezinago sinesgarri; ohi bezala, azala eta mamia egoki uztartuz, poesia hiztegi eta iruditeria ederrez jantziz.
Hori dena eta gehiago aurki daiteke liburuan. Guztiarekin ere, zenbait poema hautatu errezitatuz jendaurreko aurkezpen bat egitera ere adoretsu prestatu zen. Aukera Iruñean gauzatu zen, bertako Planetarioan eta argitaletxearekin elkar-lanean Euskara Kultur Elkargoak antolaturik. Eta hala, liburua plazaratu berritan, 2008ko abenduaren 2an, bezperan zendu Mikel Laboa gogoan, ospatu zen errezitaldia, musika tarteak Joxan Goikoetxeak eskaini zituelarik. Aretoa mukuru beterik, ekitaldi gogoangarria gertatu zen. Hain oihartzun bero eta sentikorrekoa izan zen, non prest azaldu baitzen hasieran bakarra izanen zen errezitaldia errepikatzeko. Ondorioz, beste hiru emanaldi antolatu ziren, Donostiako Koldo Mitxelena Kulturgunean (2009-02-05), Bilboko Kafe Antzokian (2009-02-10) eta Izpurako (Garazi) Faustin Bentaberry Gelan (2009-02-20). Bereziak izanen zirelakoan, eta testigantza biltze aldera, hasieratik pentsatu zen egokia zatekeela ekitaldiak filmatzea. Hain zuzen, lau emanaldi horietan bildutakoaren bilduma da DVD honetan eskaintzen dena. Teknikoki desberdinak izanagatik ere, ez berdin erabilgarri, beraz, lau tokietako irudiak agertzen dira.
Lau horien ondotik izan dira beste zenbait errezitaldi 2009 urtean zehar. Zarautz (2009-03-27), Usurbil (2009-05-15), Hernani (2009-09-18) eta Durango (Plateruena Kafe Antzokian. 2009-10-31), eginak jada, eta urtea amaitu baino lehen programaturik daudenak: Elgeta (Espaloia Kafe Antzokian, 2009-11-29) eta azkena Urnietan (Sarobe aretoan) eguberri garaian. Nahiz DVD honetan ez diren agertzen, propioki ordezkaturik daudela esan liteke, mamia eta azala, arreta eta oihartzuna, antzekoak izan baitira denetan.
Xabier Leteren Egunsentiaren esku izoztuak liburuko zenbait poemaren errezitaldien lekukotasun hau, poeta zuzenean ikus-entzuteko aukera bakana, Arteolarekin batera abiarazitako «littera&musika» sailean argitaratzen da, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura eta Euskara Departamentuaren laguntzarekin. 
Pamiela, 2009ko udazkenean

Udazkeneakoakatalean

Eguneroko etxean…
Hiria zatikatzen duen ibaia…

Vulnerant omnesatalean

Negua Venezian
Uste izan genuen…
Zenbat aldiz mintzatu ginen…
Itinerarium, Antonio Machadoren bidetik
Ezagutu ditut gerla galduetatik…
Beste leku ez hain urrunekoetan…
Ezin dizuet ezer gehiago eskaini…
Gure aita, zeruetan eta herbestean zarena…

Joan zireneiatalean

Eskaintza, F. L. O. nere aita zenari

Obabako lurraldeari begiraatalean

Urtarrileko eguerdi batean…

Neguan izan zenatalean

Azaroko arratsaldean elurra ikusi dut…
Elurtu ote dira elorri xuriak…
Gauez bakarrik dago dena…
Kantu xahar batek…
Zergatik samintzen nauzue hainbeste…
Enparantzetako haur horiek…
Neguan izan zen…
Neguko abenduetan…
Azken hilabete haiek…